Tại Hội nghị Công tác điều hành xuất khẩu gạo và triển khai thực hiện quy hoạch thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo ngày 10/9 tại TP Hồ Chí Minh, ông Trần Tuấn Anh, Thứ trưởng Bộ Công Thương, cho biết qua khảo sát cụ thể về các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, đã có những thời điểm số doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam lên tới gần 300 doanh nghiệp.

Tuy nhiên có nhiều doanh nghiệp không đủ năng lực về hệ thống hạ tầng như kho bãi, nhà máy xay, xát… không đủ năng lực trong đàm phán hợp đồng. Chính điều này dẫn đến tình trạng nhiều doanh nghiệp làm ăn theo tính chất ngắn hạn, đặc biệt là cạnh tranh không lành mạnh, gây ảnh hưởng rất lớn đến thương hiệu gạo Việt Nam, ảnh hưởng đến giá cả xuất khẩu gạo.

Theo ý kiến của nhiều đại biểu, để xây dựng và tạo động lực thúc đẩy phát triển đội ngũ thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo theo chiều sâu, với số lượng, quy mô và năng lực kinh doanh đáp ứng yêu cầu cạnh tranh trong thương mại gạo quốc tế hiện nay, cần thiết phải quy hoạch các doanh nghiệp xuất khẩu gạo. Hoạt động đầu tư cần tránh tràn lan, gây lãng phí, bảo đảm hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Trong Quy hoạch Thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo của Bộ Công Thương theo Quyết định số 6139/QĐ-BCT ngày 28/8/2013 xác định mục tiêu cụ thể từ nay đến năm 2015 là kiện toàn, ổn định số lượng thương nhân, đảm bảo tối đa 150 đầu mối; gắn địa bàn hoạt động của thương nhân với các vùng sản xuất lúa hàng hóa lớn. Sau đó, từng bước củng cố, phát triển năng lực sản xuất, kinh doanh của đội ngũ thương nhân theo chiều sâu và hiệu quả xuất khẩu.

Về tiêu chí quy hoạch, ông Phan Văn Chinh, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết Bộ đề ra 3 tiêu chí cấp giấy chứng nhận đối với các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo. Theo đó, các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo phải đáp ứng đủ các điều kiện kinh doanh theo quy định của Nghị định số 109/2010/NĐ-CP của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo và các văn bản hướng dẫn thi hành. Thương nhân kinh doanh phải có kho chứa, cơ sở xay, xát thóc, gạo nằm trên địa bàn các địa phương trong quy hoạch. Ưu tiên thương nhân có vùng nguyên liệu hoặc hợp tác, đặt hàng, liên kết với hộ nông dân trồng lúa.

Để được ưu tiên, thương nhân phải được lãnh đạo UBND cấp tỉnh xác nhận bằng văn bản về việc có vùng nguyên liệu hoặc hợp tác, đặt hàng, liên kết với hộ nông dân trồng lúa.

Quy hoạch cũng đề ra các tiêu chí, điều kiện để được duy trì giấy chứng nhận, bao gồm thành tích xuất khẩu và vùng nguyên liệu, hợp tác, liên kết đặt hàng với người sản xuất lúa.

Cụ thể, thương nhân được cấp Giấy chứng nhận phải đạt thành tích xuất khẩu tối thiểu 10.000 tấn gạo/năm, kỳ hạn xét thành tích xuất khẩu để thu hồi Giấy chứng nhận là 2 năm liên tiếp xuất khẩu không đạt 10.000 tấn gạo/năm. Trong kỳ hạn xét thành tích, thương nhân không xuất khẩu gạo trong thời gian 12 tháng liên tục hoặc trong 2 năm liên tiếp không đạt thành tích xuất khẩu tối thiểu 20.000 tấn gạo sẽ bị thu hồi Giấy chứng nhận.

Để kiểm tra, giám sát doanh nghiệp, hàng năm, Bộ Công Thương sẽ chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tiến hành xét thành tích xuất khẩu trên cơ sở số liệu thống kê của cơ quan Hải quan về lượng gạo xuất khẩu của từng thương nhân.

  Lê Anh