Trao đổi với các phóng viên bên lề hội thảo “Thu hút đầu tư công nghệ cao và công nghiệp hỗ trợ vào TPHCM” diễn ra ngày 27/6, ông Nguyễn Quân, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KHCN) cho biết, hiện nay, đã bắt đầu xuất hiện những yếu tố để chúng ta có thể đẩy mạnh công nghiệp hỗ trợ.

Nhờ cơ chế chính sách ưu đãi, một số sản phẩm chủ lực về khoa học công nghệ đã hình thành. Có thể kể tới các sản phẩm như lúa gạo, cá da trơn, phần mềm an ninh mạng, động cơ ô tô… “Với những sản phẩm chính ấy, chúng ta mới biết cần công nghiệp hỗ trợ gì và phát triển như thế nào”, Bộ trưởng Nguyễn Quân nói.

Về chiến lược phát triển công nghiệp hỗ trợ trong thời gian tới, theo Bộ trưởng Nguyễn Quân, Việt Nam có thế mạnh về điện tử thông tin, công nghệ sinh học trong nông nghiệp và y tế. Chính vì vậy, công nghiệp hỗ trợ Việt Nam nên tập trung vào lĩnh vực đó. Cơ khí chế tạo nên hướng vào những sản phẩm chính phục vụ cho sản xuất nông nghiệp, tiếp sức cho các sản phẩm chính của quốc gia.

Bộ trưởng Bộ KHCN cho biết, trong lĩnh vực khoa học công nghệ, Chính phủ đã có định hướng rất rõ ràng, hướng các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) đi theo hướng áp dụng các KHCN. Chính phủ đã thành lập quỹ đổi mới công nghệ quốc gia, chương trình đổi mới công nghệ quốc gia, xây dựng hệ thống các sản phẩm quốc gia. Các DNVVN sẽ tham gia vào các quy trình này, vừa tự mình đầu tư, đổi mới công nghệ, đào tạo đội ngũ nhân lực cho mình, đồng thời có thể tận dụng sự hỗ trợ của chính sách từ Nhà nước.

Về phía Bộ, trước mắt, Bộ KHCN đang chủ trì thực hiện Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, cùng với đào tạo nguồn nhân lực chất lượng để có thể làm chủ được các công nghệ tiên tiến.

Hướng vào DN nhỏ để có bước tiến lớn

Ý kiến của một số chuyên gia nước ngoài, trong đó có Hàn Quốc, Nhật Bản cho biết, chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ của họ  hướng đến một sự phân công, đó là các doanh nghiệp lớn sản xuất thành phẩm, các doanh nghiệp vừa và nhỏ sản xuất công nghiệp hỗ trợ. Do đó chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ gắn liền với chính sách phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Ông Hirotaka Yasuzumi, Giám đốc điều hành Tổ chức Xúc tiến thương mại và đầu tư Nhật Bản (JETRO) tại TPHCM, cho rằng để phát triển công nghiệp hỗ trợ ở Việt Nam, Chính phủ phải hỗ trợ sự phát triển của các doanh nghiệp bản địa, thúc đẩy chuyển giao kỹ thuật. “Nếu chỉ thu hút các DN FDI trong công nghiệp hỗ trợ thì không thể mong đợi nhiều vào việc chuyển giao kỹ thuật hoặc sự phát triển của công nghiệp hỗ trợ Việt Nam”, ông Hirotaka Yasuzumi nói.

Giám đốc điều hành JETRO tại TPHCM cho rằng Việt Nam cần thực hiện 3 biện pháp chính sách để hỗ trợ các doanh nghiệp là: Chế độ cho vay với lãi suất thấp để thúc đẩy đầu tư, đổi mới công nghệ; hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực để chuyển giao công nghệ và các chính sách ưu đãi thuế để hỗ trợ các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ.

Tiến sĩ Jin Seog Choi, Chủ tịch Tập đoàn Hanwa Group, một trong 60 kỹ sư then chốt có đóng góp to lớn cho sự phục hưng Hàn Quốc giai đoạn (1945-2006) cho rằng, điều cốt yếu hiện nay là cần phải đào tạo được nguồn nhân lực có khả năng quản lý, khả năng ứng dụng và có tính sáng tạo để sản xuất ra được những sản phẩm có sức cạnh tranh cao. Các DN Việt Nam cần mở rộng hợp tác với các công ty toàn cầu, tìm đến những công ty có các công nghệ mà DN cần để đào tạo kỹ sư, học hỏi kinh nghiệm quản trị, sau đó là chuyển giao công nghệ, xây dựng thương hiệu cho riêng mình.

Trong khi đó, thời gian qua, theo nhận định của các nhà quản lý kinh tế, Việt Nam chưa có chính sách cụ thể để hỗ trợ DNVVN; chưa nhận thức được sự hình thành chuỗi cung ứng (cũng đồng thời là chuỗi giá trị) mà nền công nghiệp nội địa tạo ra là nhờ các DNVVN, để từ đó có sự tập trung hỗ trợ cụ thể thông qua sự kết nối có hiệu quả giữa các đơn vị nghiên cứu với các DNVVN.

Theo ông Vũ Văn Hòa, Trưởng ban Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp TPHCM (Hepza), mặc dù Việt Nam đã có chính sách thu hút vốn đầu tư nước ngoài, chính sách phát triển doanh nghiệp, chính sách tăng cường liên kết doanh nghiệp thông qua các khu, cụm công nghiệp, chính sách hỗ trợ tài chính, khoa học công nghệ và nguồn nhân lực nhưng hiện chưa có chính sách hỗ trợ DNVVN tham gia vào lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ.

Vấn đề mà nhiều ý kiến đặt ra là cần quan tâm nhiều hơn nữa tới các DNVVN trong việc phát triển công nghiệp hỗ trợ.

Lê Anh