Đại diện các nhà đầu tư nước ngoài, các tổ chức quốc tế dự Diễn đàn. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) vừa diễn ra với sự tham dự của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và nhiều Bộ trưởng, nhóm công tác về điện và năng lượng cho biết, các doanh nghiệp "hoàn toàn hiểu rõ thực trạng Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tiếp tục bị lỗ, giá điện vẫn ở mức thấp nhất trong khu vực”.

Nhóm công tác khẳng định các nhà đầu tư nước ngoài không lo ngại nhiều việc giá năng lượng đang có xu hướng tăng dần. Đa số các công ty cho biết họ sẵn sàng chịu mức tăng giá điện hàng năm ở mức 15% hoặc hơn trước khi cân nhắc lại các ý định đầu tư trong tương lai, trong khi trên 65% các công ty có thể chấp nhận mức tăng giá điện 10% mỗi năm. Phần lớn các doanh nghiệp có các dự án đầu tư trong thời gian gần đây đã xem xét việc tăng giá điện (mức tăng trung bình 10%) vào quyết định đầu tư.

Mặt khác, các doanh nghiệp đang rất quan tâm đến khả năng thiếu hụt của nguồn cung năng lượng, đặc biệt quan tâm đến khía cạnh sẵn có và độ tin cậy của nguồn cung hơn là khía cạnh giá. Có tới 65% các công ty cho biết họ cảm thấy không thỏa mãn với hạ tầng cung cấp năng lượng, trong khi 2/3 công ty tiết lộ họ sử dụng hệ thống phát điện dự phòng của riêng mình.

Ông Ryu Hang Ha, Chủ tịch Phòng Thương mại Hàn Quốc tại Việt Nam (KoCham), nói rằng, nhu cầu điện tại khu vực miền Nam Việt Nam tăng 10% mỗi năm. Tuy nhiên, tiến độ một số dự án điện bị trì hoãn có thể dẫn tới một cuộc khủng hoảng năng lượng trầm trọng tại Việt Nam từ năm 2018.

Cần thực hiện theo lộ trình

Từ các lý do trên, nhóm công tác khuyến nghị Việt Nam cần phải nghiêm túc xem xét việc tăng giá điện để trang trải chi phí và khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực này. Trong đó, Chính phủ cần mạnh dạn hơn trong việc tăng giá năng lượng đối với các công ty, nhà máy tiêu thụ điện năng lớn.

Tuy nhiên, nhóm công tác cũng khuyến nghị rằng việc này cần được thực hiện dần dần, chỉ nên đưa ra một biểu giá điện công nghiệp với mức tăng khoảng 15-20% một năm trong vòng từ 3 đến 4 năm tới. Điều này sẽ vừa giúp giải quyết đáng kể các vấn đề liên quan đến giá điện thấp như hiện nay, vừa tạo niềm tin cho các doanh nghiệp để lên kế hoạch và tránh những ảnh hưởng không đáng có của việc tăng giá điện đột ngột.

“Việc chia sẻ lộ trình tăng giá điện từ 2016-2020 cho các bên liên quan sẽ rất có ích. Nếu mọi người biết trước sự tăng giá, sẽ có thêm nhiều khoản đầu tư nhằm mục đích tăng hiệu quả sử dụng năng lượng. Điều đó sẽ giúp Việt Nam tiết kiệm đến 50% chi phí năng lượng”, ông John Rockhold, trưởng nhóm công tác nhận xét.

Nhóm công tác cũng khuyến nghị cần cải cách EVN để hoạt động hiệu quả hơn; đẩy mạnh phát triển các nguồn điện tái tạo như điện gió. Đồng thời, Chính phủ cần phải rút ngắn quá trình phê duyệt các dự án điện tại khu vực miền Nam…

Cam kết của Việt Nam

Theo Bộ trưởng Công Thương Vũ Huy Hoàng, từ năm 2011 trở lại đây, chưa bao giờ tình hình sản xuất và cung ứng điện của Việt Nam tốt như hiện nay. Đầu năm 2015, tổng công suất thiết kế các nhà máy điện khoảng 30 nghìn MW, trong khi tiêu thụ điện trong các tháng thời tiết rất nóng vừa qua vào khoảng 25 nghìn MW. Công suất dự phòng luôn bảo đảm từ 20-30%.

Tuy nhiên, Bộ trưởng thừa nhận có vấn đề về nguồn cùng tùy thời điểm hoặc tùy từng địa bàn, chủ yếu là do chất lượng hệ thống phân phối điện. Đây là lo ngại chính đáng của doanh nghiệp, Bộ Công Thương và EVN đang nỗ lực cải tạo, nâng cấp hệ thống phân phối này.  

Riêng khu vực miền Nam theo dự báo tới năm 2018 có thể thiếu điện. Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo thực hiện 9 dự án điện cấp bách để làm sao bảo đảm cấp điện cho khu vực này.

Đặc biệt, theo Bộ trưởng, quan điểm của Chính phủ Việt Nam là giá điện phải theo thị trường có sự quản lý nhà nước, đảm bảo nhà đầu tư thu hồi vốn và có lãi hợp lý, đồng thời hỗ trợ trực tiếp cho người nghèo về giá điện. “Theo lộ trình, chậm nhất là đầu năm 2016 thì giá điện sẽ theo giá thị trường. Trong năm nay sẽ thí điểm thị trường bán buôn điện cạnh tranh, còn từ 2021 thì sẽ triển khai thị trường bán lẻ điện cạnh tranh”, Bộ trưởng nói.

Phát biểu tại Diễn đàn, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng đưa ra những cam kết mạnh mẽ với nhà đầu tư về nguồn cung và giá điện.

“Tôi khẳng định Việt Nam sẽ không thiếu điện, bảo đảm luôn có dự phòng từ 25-30%. Đúng là có dự báo năm 2018 có thể thiếu điện ở khu vực phía Nam, nguyên nhân là do một số dự án chậm vì thủ tục này khác, nhưng Chính phủ đã khắc phục”, Thủ tướng nói.

Về các kiến nghị liên quan đến giá điện, người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh giá điện sẽ theo thị trường, không bán dưới giá thành. Việt Nam sẽ công khai, minh bạch lộ trình giá điện để các nhà đầu tư yên tâm.

Hà Chính